Του Ιάσονα Κ. που το ...... για την κυκλοφορία των αγώνων

5 σημεία για τον σεξισμό στον α/α/α χώρο

Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε με αφορμή διάφορες προσωπικές συζητήσεις με συντρόφους από τη Σ.ΚΥ.Α και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα κοινούς προβληματισμούς.

1. Γιατί όταν ένας άνδρας χτυπάει μια γυναίκα είναι απαραίτητα σεξιστικό;

Ό,τι συμβαίνει εντός της κοινωνίας, τα πάντα δηλαδή, δεν συμβαίνει εν κενώ. Συμβαίνει εντός συγκεκριμένων κοινωνικών σχέσεων, είτε για να τις εμπεδώσει είτε για να τις αμφισβητήσει. Όταν ένας γονιός χτυπάει το παιδί του δεν είναι ένα άτομο που χτυπάει ένα άλλο. Είναι ένας γονιός που εκμεταλλεύεται την εξουσία ως ενήλικας και ως γονιός για να επιβληθεί βίαια στο παιδί του. Όταν ένας μπάτσος χτυπάει έναν μετανάστη δεν είναι ένα άτομο που χτυπάει ένα άλλο αλλά ένας έλληνας κρατικός λειτουργός που δρώντας εντός των ρατσιστικών κοινωνικών σχέσεων χτυπάει έναν ξένο. Όταν ένας άνδρας χτυπάει μια γυναίκα, και 2000 άλλοι παράγοντες να συντρέχουν, δεν είναι ένα άτομο γενικά και αφηρημένα που χτυπάει ένα άλλο αλλά ένας άντρας που χτυπάει μια γυναίκα μέσα σε μια σεξιστική κοινωνία και αυτό δεν μπορεί να το αλλάξει τίποτα. Όσο και να μην μας αρέσει, μέχρι να τις αλλάξουμε, οι κοινωνικές σχέσεις υπάρχουν και μας καθορίζουν. Το γεγονός ότι δεν θα αμφισβητήσουμε ποτέ ένα μετανάστη και δεν θα κάνουμε την ερώτηση «μήπως ο μπάτσος σε χτύπησε για κάποιον άλλο λόγο και είχε δίκιο ο άνθρωπος;» ή έναν εργαζόμενο «μήπως σε απέλυσε για κάποιον άλλο λόγο και δεν κατάλαβες καλά;» αλλά στην περίπτωση μιας γυναίκας θα κάνουμε κάθε είδους ερωτήσεις για να εξακριβώσουμε την αλήθεια είναι η αρχή μιας διαδρομής που καταλήγει στο ότι το θύμα του βιασμού είναι το μόνο θύμα που πρέπει να αποδείξει στο δικαστήριο ότι αντιστάθηκε. Και αυτό είναι σεξιστικό.

2. Το να σπάει κάποια τη σιωπή της σημαίνει ότι παρουσιάζει τον εαυτό της ως θύμα;

Τα 7-8 χρόνια που συμμετέχω με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στα κοινά του α/α/α χώρου έχουν φτάσει στα αυτιά μου 3-4 καταγγελίες περιστατικών σεξιστικής βίας. Είμαι αρκετά καχύποπτος ώστε να πιστεύω ότι αυτά δεν είναι τα μόνα. Σε όλες τις περιπτώσεις τα σχόλια που συνόδευαν αυτά τα περιστατικά ήταν του στυλ «αυτή είναι τρελή/υστερική/υπερβολική, δεν γίναν έτσι που τα λέει, ακόμη και οι άλλες κοπέλες δεν την πιστεύουν κ.τ.λ.». Πρόσφατα ένας σύντροφος με ενημέρωσε και για μια φορά που συνέβη το αντίθετο. Οι έρευνες αγωνιστριών του φεμινιστικού κινήματος έχουν δείξει ότι ένα ελάχιστο ποσοστό των γυναικών που πέφτουν θύματα βίας και βιασμού φτάνουν να το καταγγείλουν. Και όταν το κάνουν έρχονται αντιμέτωπες με τον κοινωνικό στιγματισμό, την απομόνωση, τη βία των θεσμών, ιατροδικαστών, αστυνομικών, δικαστηρίων, και την επιθετικότητα της κοινωνίας. Έτσι και στα καθ’ ημάς και τηρουμένων των αναλογιών οι λίγες συντρόφισσες που θα τολμήσουν να καταγγείλουν σεξιστικές συμπεριφορές θα χαρακτηριστούν υπερβολικές, θα χλευαστούν και θα απομονωθούν. Θα κατηγορηθούν επίσης ότι θυματοποιούν τον εαυτό τους. Το να συνειδητοποιήσεις ότι είσαι το θύμα μιας κοινωνικής σχέσης είναι το πρώτο βήμα για να την ανατρέψεις. Ο εργαζόμενος πρέπει να καταλάβει ότι το αφεντικό του τον εκμεταλλεύεται, να εξοργιστεί με αυτήν την αλήθεια και να αγωνιστεί εναντίον της. Έτσι ένας εργαζόμενος που προσφεύγει στην επιθεώρηση εργασίας δεν θυματοποιεί τον εαυτό του αλλά κάνει ένα βήμα προς τη χειραφέτησή του. Το ίδιο ισχύει και για μια γυναίκα που καταγγέλλει τον άνδρα που την κακοποίησε. Πόσο μάλλον που για να φτάσει στο σημείο της καταγγελίας πρέπει να έρθει σε ρήξη με αιώνες κοινωνικού αυτοματισμού, άγραφων νόμων, ομερτά που προσδιορίζουν πως πρέπει μια γυναίκα να συμπεριφερθεί απέναντι στη βία που της ασκείται.

3. Δεν γίνεται να ήταν σεξιστικό γιατί όλοι σύντροφοι ήμαστε και αυτά τα έχουμε ληγμένα!

Ο αντισεξισμός και ο φεμινισμός δεν είναι ζήτημα διακηρύξεων. Είναι ζήτημα σκέψης, συζητήσεων, πράξης και καθημερινότητας. Το φεμινιστικό κίνημα όταν φώναξε ότι «το προσωπικό είναι πολιτικό» εννοούσε ότι δεν υπάρχουν μόνο τα αφεντικά, το κράτος και εμείς. Αντίθετα και «εμείς» είμαστε χωρισμένοι σε αφεντικά και τους από κάτω. Για αυτό έγιναν και οι αυτόνομες γυναικείες ομάδες, που τόσο έχουν κατηγορηθεί, οι γυναικείες πορείες, τα κλειστά γυναικεία πάρτι και για αυτό και το φεμινιστικό κίνημα ανέδειξε τα δικά του αιτήματα. Έτσι δεν υπάρχει ένα μαγικό ξόρκι που όταν γίνεσαι αναρχικός και αναρχικιά σταματάς να κουβαλάς όλα τα σκατά που σε έχουν μάθει από τον πρώτο χρόνο που υπάρχεις σε αυτόν τον πλανήτη. Ας παρατηρήσουμε πόσοι άντρες και πόσες γυναίκες και πόσοι/ες ανοιχτά ομοφυλόφιλοι συμμετέχουν στις διαδικασίες και τις ομάδες του χώρου, πόσοι άντρες και πόσες γυναίκες μιλάνε στις συνελεύσεις, ποιος είναι ο ρόλος των αντρών και ποιος των γυναικών στις πορείες. Αλλά κατά διαβολική σύμπτωση ο χρόνος δεν είναι ποτέ ο κατάλληλος για να συζητηθούνε συλλογικά αυτά τα ζητήματα, γιατί «εδώ ο κόσμος καίγεται, οι εξελίξεις τρέχουνε, τέτοια θα λέμε τώρα». Και όπως λέει ο λαός «μπάτσοι μουνιά σκοτώνεται παιδιά».

4. Μην κολλάς στις λέξεις, αλλού είναι η ουσία…

Αν διαβάσει κανείς τα κείμενα του α/α/α χώρου για τη βία θα συναντήσει μια θέση για τη καθημερινή βία που δέχονται οι άνθρωποι η οποία αποτελείται από πολλές στιγμές και δεν εξαντλείται στη φυσική βία που ασκεί ο μπάτσος. Βία είναι η ανεργία, η κανονικότητα, το πρωινό ξύπνημα, η μισθωτή σκλαβιά, ο καταναλωτισμός, τα μήντια κ.λ.π. Αλλά όταν κάποια/ος θα θίξει το θέμα της βίας του σεξιστικού λόγου, εκεί το πράγματα αλλάζουν. «Μη κολλάς με αυτά», «Γίνεσαι υπερβολική», «Αμάν, με το πολίτικλι κορέκτ», «Να μη καταλήξουμε και αποστειρωμένοι» είναι συνηθισμένες φράσεις που χρησιμοποιούνται για να καταστείλουν τυχόν διαμαρτυρίες απέναντι σε κάτι σεξιστικό που θα ακουστεί σε μια συνέλευση. Ξαφνικά η πανταχού παρούσα συστημική βία εξαφανίζεται και ο σύντροφος που εκφράζεται (και άρα σκέφτεται) σαν το τελευταίο ελληνάρα κάγκουρα που προσπαθεί να το παίξει έξυπνος στην εξίσου άθλια παρέα του είναι απλά αυθόρμητος, λαϊκός, χιουμορίστας, τα λέει απλά, αντιστέκεται στον ισοπεδωτισμό και την αποστείρωση που προωθεί η νέα τάξη πραγμάτων. Η γλώσσα και οι λέξεις δεν είναι εργαλεία που πέσανε από τον ουρανό και τα βρήκαμε έτοιμα. Είναι κοινωνικο-ιστορικός θεσμός, πράγμα που σημαίνει ότι αποκρυσταλλώνουν τις αντιλήψεις της κοινωνίας που τις δημιούργησαν και της κοινωνίας που τις χρησιμοποιεί τώρα. Είναι φορείς σημασιών, αντιλήψεων, προθέσεων. Είναι ταυτόχρονα και πεδίο του ανταγωνισμού. Στα κείμενα του α/α/α χώρου δεν είναι τυχαίο ότι λέμε «μπάτσος» και όχι «αστυνομικός υπάλληλος», «αφεντικό» και όχι «η πλευρά της εργοδοσίας», «ελλαδικός χώρος» και όχι «Ελλάδα». Το κάνουμε επειδή αντιλαμβανόμαστε τη διαφορετική φόρτιση που έχουν αυτές οι εκφράσεις μεταξύ τους. Το πρόβλημα με το σεξιστικό λόγο δεν άπτεται κάποιου αισθήματος χυδαιότητας (πούτσος, μουνί) αλλά των αντιλήψεων που εκφράζει. Φράσεις όπως «χτύπησαν γυναικόπαιδα», «φερθήκαμε αντρίκια», «μας παίξανε πουστιά», «θα τους γαμήσουμε», «μας γαμήσανε» εκφράζουνε σεξιστικές, πατριαρχικές αντιλήψεις αιώνων και δεν έχουν τίποτα το αυθόρμητο και το αυθεντικό. Είναι η συνέχιση της σεξιστικής βίας με άλλα μέσα.

5. Και στη συνέλευση τι κάνουμε;

Είτε μας αρέσει είτε όχι κάθε συνέλευση έχει και την πτυχή της δικαστικής εξουσίας. Αυτό σημαίνει ότι έχει ορίσει κάποια πράγματα τα οποία θεωρεί ότι μπορούν να κάνουν τα μέλη της και κάποια που δεν μπορούν. Ας πούμε αν ένα μέλος της ΣΚΥΑ κατεβεί υποψήφιος για βουλευτής με το ΣΥΡΙΖΑ σίγουρα θα θεωρηθεί κάτι προβληματικό και η συνέλευση θα κληθεί να πάρει θέση ως προς το συγκεκριμένο μέλος. Για μένα το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που ένας σύντροφος επιδείξει σεξιστική συμπεριφορά. Δεν έχω σκοπό να παρουσιάσω αναλυτικά τι πρέπει να κάνει μια συνέλευση σε τέτοια περίπτωση και θα αρκεστώ σε αυτό που μου φαίνεται πιο σημαντικό. Μια γυναίκα που έχει πέσει θύμα σεξιστικής βίας δεν μπορεί να σταθεί με όρους ισοτιμίας μέσα στη συνέλευση με τον θύτη της. Έτσι το πρώτο βήμα που πρέπει να γίνει είναι η συντρόφισσα να ακουστεί στη συνέλευση μόνη της χωρίς την παρουσία του θύτη και έπειτα να γίνει ό, τι άλλο.

Ιάσονας Κ.