Είναι η λαθρομετανάστευσης αιτία ανεργίας στην Κύπρο;

Που το μπλογκ: Economists of Cyprus: Analyses to the Cyprus Economy

Είναι η λαθρομετανάστευση αιτία ανεργίας στη Κύπρο;

By Protesilaos Stavrou

Είναι αλήθεια ότι η λαθρομετανάστευση ευθύνεται για την ανεργία;

Κοινοβουλευτικοί και εξωκοινοβουλετικοί παράγοντες έχουν κατά καιρούς αναφερθεί στο μεγάλο ζήτημα της λαθρομετανάστευσης, ισχυριζόμενοι πως αυτή είναι ένα από τα βασικά αίτια της ανεργίας στη Κύπρο. Ορισμένοι μάλιστα, χτίζουν τις πολιτικές τους καριέρες με συνθήματα του τύπου "1 λαθρομετανάστης = 1 ντόπιος άνεργος". Χωρίς καμία δόση πολιτικής σκοπιμότητας, θεωρώ πως είναι ορθό να αναλύσουμε τα δεδομένα που διαθέτουμε, απλά και μόνο για να μπουν τα πράγματα στη θέση τους και κυρίως για να υπογραμμίσω πως πάντα πρέπει να έχουμε μία αίσθηση αναλογίας για οτιδήποτε κάνουμε, τόσο οι πολιτικοί όσο και οι πολίτες.


Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat η εποχιακά διορθωμένη ανεργία στη Κύπρο είναι 8,2%, που είναι αρκετά χαμηλότερο από το 9.8% που είναι ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το αντίστοιχο 10.3% της Ευρωζώνης. Επίσης έχουμε την τελευταία έκθεση (2010) της Στατιστικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας η οποία μας λέει εν ολίγοις τα εξής ενδιαφέροντα στοιχεία, που θα μας βοηθήσουν να εξάγουμε κάποια χρήσιμα συμπεράσματα:

• Το εργατικό δυναμικό στη Κύπρο είναι περίπου 400.000, άρα οι άνεργοι είναι περίπου 32.000.
• Το 90.7% των εργαζομένων εργάζονται σε πλήρη απασχόληση (full time).
• Εξ αυτών 3.9% βρίσκεται στη γεωργία, 21.5% στη βιομηχανία και 74.6% στις υπηρεσίες.
• Η ανεργία κατά διάρκεια μικρότερη από έξι μήνες είναι 57.1%, από 6-11 μήνες είναι 22.5% και από 12 και πάνω 20.4%
• Η ανεργία στους νέους 15-24 ετών είναι η μεγαλύτερη με ποσοστό 14.5% του εργατικού δυναμικού των ηλικιών αυτών

Αυτά τα στοιχεία μπορούν συνοπτικά να αναγνωστούν με τον ακόλουθο τρόπο:

• Η ανεργία στη Κύπρο είναι λιγότερο έντονο πρόβλημα σε σχέση με αυτό που βιώνουν άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και κράτη-μέλη του Ευρώ.
• Η ανεργία είναι σίγουρα πολύ υψηλότερη στον τομέα των υπηρεσιών από ότι στο τομέα της γεωργίας και της βιομηχανίας μαζί λόγω μεγέθους και μόνο.
• Η ανεργία στους νέους είναι υψηλότερη από ότι στις υπόλοιπες ηλικιακές βαθμίδες κάτι που είναι απόλυτα φυσιολογικό αν συνυπολογίσουμε πως οι περισσότεροι νέοι μόλις μπουν στην αγορά εργασίας χρειάζονται κάποιο χρόνο για να βρουν αυτό που ψάχνουν. Αυτό άλλωστε το δείχνει και το στοιχείο ότι η περίοδος ανεργίας για περιόδους μικρότερες των έξι μηνών είναι 57.1% του συνόλου της ανεργίας, ενώ για περίοδο σχεδόν ενός χρόνου είναι 22.5%. Με άλλα λόγια η μακροχρόνια άνεργοι είναι πάρα πολύ λίγοι.

Με αυτά κατά νου μπορούμε να εισέλθουμε στον αρχικό συλλογισμό για να εντοπίσουμε αν όντως υπάρχει σχέση μεταξύ της ανεργίας στη Κύπρο και του φαινομένου της λαθρομετανάστευσης κι αν ναι σε ποιο βαθμό.


Πρώτον οι λαθρομετανάστες είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία κατάλληλοι μόνο για χειρωνακτικές εργασίες. Οι λόγοι είναι δύο: (1) είτε είναι ανειδίκευτοι γιατί προέρχονται από πάμπτωχες χώρες, (2) είτε το γεγονός πως δεν έχουν τα απαιτούμενα έγγραφα δεν τους δίνει τη δυνατότητα να εργαστούν στον μεγάλο τομέα των υπηρεσιών για ποικίλους λόγους. Άρα οι λαθρομετανάστες είναι στην ουσία κατάλληλοι για χειρωνακτικές εργασίες, που σημαίνει στη πράξη ότι οι πλείστοι εξ αυτών θα απορροφηθούν στον τομέα της γεωργίας που είναι με διαφορά ο μικρότερος τομέας της Κυπριακής οικονομίας (3.9%).


Δεύτερον η ανεργία που υπάρχει στη Κύπρο είναι ως ένα σημαντικό βαθμό "δομική ανεργία". Δηλαδή οι ικανότητες και γνώσεις του εργατικού δυναμικού δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες/δυνατότητες απορρόφησης της οικονομίας. Οι κύριοι λόγοι που οδηγούν σε αυτό το φαινόμενο είναι κατά την ταπεινή μου άποψη δύο: (1) ο επαγγελματικός προσανατολισμός στην παιδεία δεν είναι σωστός για πολλούς και διάφορους λόγους με αποτέλεσμα πολλοί να ειδικεύονται σε επαγγέλματα τα οποία είναι ήδη "κορεσμένα" π.χ. δικηγόροι, δάσκαλοι, (2) οι κακές πολιτικές του κράτους από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι σήμερα όσων αφορά τα προνόμια των κυβερνητικών υπαλλήλων έχουν δημιουργήσει διεστραμμένα κίνητρα που με τη σειρά τους έχουν δύο πολύ σημαντικές συνέπειες πάνω στην οικονομία, καθώς α) η επιχειρηματικότητα μειώνεται γιατί προτιμούν τα σίγουρα του δημοσίου από τα αβέβαια της αγοράς, β) η δομική ανεργία αυξάνεται καθώς το δημόσιο δεν μπορεί να τους προσλάβει όλους.


Τρίτον η ανταγωνιστικότητα του ιδιωτικού τομέα στη Κύπρο τίθεται υπό αμφισβήτηση αν εξαιρέσουμε συγκεκριμένες υπηρεσίες, για διάφορους λόγους μεταξύ των οποίων και τα διεστραμμένα κίνητρα που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Το αποτέλεσμα αυτού είναι πως δεν αναπτύσσεται ο ιδιωτικός τομέας με τον ρυθμό που θα μπορούσε κάτι που μεταφράζεται σε λιγότερες θέσεις εργασίας από αυτές που δύναται να έχει η Κυπριακή οικονομία.


Τέταρτον εφόσον οι λαθρομετανάστες εργάζονται κυρίως στο τομέα της γεωργίας είναι σωστό να αναλογιστούμε το κόστος του παραγόμενου ντόπιου γεωργικού προϊόντος, δεδομένης της έλλειψης μεγάλων γεωργικών μονάδων με υπερσύγχρονα μέσα παραγωγής, ως και τον ανταγωνισμό που προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία με την Κοινή Αγροτική Πολιτική της, με τον τρόπο που αυτή είναι δομημένη, ευνοεί συγκεκριμένες ομάδες στην υπόλοιπη Ευρώπη.


Κάποιος επηρεαζόμενος από την Μαρξιανή αντίληψη της εκμετάλλευσης και της υπεραξίας θα μπορούσε να ισχυριστεί πως οι γεωργοί απορροφούν την μερίδα του λέοντος της υπεραξίας της γεωργικής παραγωγής από την εκμετάλλευση των λαθρομεταναστών. Αυτό το συμπέρασμα, αν και μπορεί να εμπεριέχει μία δόση αλήθειας είναι παραπλανητικό, καθώς είναι μονοδιάστατο. Η άλλη πλευρά του θέματος μας λέει ότι για να μπορεί ο Κύπριος γεωργός να ανταγωνιστεί στο Ευρωπαϊκό στερέωμα με βάση τα τωρινά δεδομένα, χρειάζεται φτηνά εργατικά χέρια, ειδάλλως τα προϊόντα θα είναι αισθητά ακριβότερα από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά με συνέπεια να μην τα προτιμά μία σημαντική μερίδα των καταναλωτών. Αυτό με λίγα λόγια σημαίνει έξοδος από το επάγγελμα.


Με βάση όλα τα προαναφερθέντα θεωρώ πως η άποψη που θεωρεί τη λαθρομετανάστευση ως μία εκ των βασικών αιτιών της ανεργίας, είναι αβάσιμη και αποτελεί προπαγάνδα του χειρίστου είδους. Δεν εξετάζω την ηθική πλευρά του θέματος αν είναι σωστό ή όχι, ούτε την ανθρωπιστική πλευρά που μας δείχνει πως οι περισσότεροι από τους λαθρομετανάστες προέρχονται είτε από χώρες που είναι σε εμπόλεμη κατάσταση όπως το Αφγανιστάν, είτε από χώρες που υπάρχει πείνα όπως η Σομαλία που είναι σε κατάσταση σοβαρότατης ανθρωπιστικής κρίσης ένεκα του λιμού. Σκοπός του παρόντος άρθρου ήταν η αποδόμηση της ανεύθυνης, αβάσιμης και φτηνής ρητορικής που ακούμε κατά καιρούς από διάφορους παράγοντες. Η ανεργία στη Κύπρο δεν οφείλετε στη λαθρομετανάστευση κι όσοι προσπαθούν να χτίσουν τη καριέρα τους πάνω σε αυτό το επιχείρημα είτε είναι ανίδεοι είτε είναι επικίνδυνα λαϊκιστές.


Εν κατακλείδι να πω πως είναι καλό πάντοτε να έχουμε μία αίσθηση αναλογίας για ότι λέμε και ότι κάνουμε. Εάν οι αντιδράσεις μας είναι δυσανάλογες του μεγέθους ενός θέματος τότε πολύ φοβάμαι πως θα βρισκόμαστε μακριά από την πραγματικότητα με ότι αυτό συνεπάγεται.


Πηγή: Πρωτεσίλαος Σταύρου

© Economists of Cyprus 2011 - This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 Unported License. You are free to copy content but you must link back to this blog and attribute the work to me (Protesilaos Stavrou). You cannot use my work for commercial purposes and you must share it under the same terms I do. Source: economicscyprus.blogspot.com